Zwyczaje ostatkowe
Dzi¶ obchodzimy „T³usty Czwartek”, który rozpoczyna ostatni tydzieñ karnawa³u.
Karnawa³, zwany te¿ zapustami, jest to radosny okres trwaj±cy od ¦wiêta Trzech Króli a¿ do wtorku poprzedzaj±cego ¦rodê Popielcow±. W tym czasie organizuje siê huczne, niekiedy przebierane zabawy, w których dawniej bra³y udzia³ ca³e miasteczka i wsie. Zabawy z muzyk± i suto zastawionym sto³em by³y niekiedy poprzedzane kuligami. Do zwyczajów karnawa³owych nale¿a³y miêdzy innymi:
- Comber – jest to wywodz±ca siê ze ¶redniowiecza zabawa ludowa organizowana w zapusty. Znany mo¿e byæ tak¿e jako babski comber, kiedy to spotkanie jest wy³±cznie dla kobiet, a najbardziej znane by³y te urz±dzane na przestrzeni wieków przez krakowskie handlarki/przekupki.
- Pogrzeb (¶mieræ) basów – by³o to symboliczne po¿egnanie z okresem zabaw tu¿ przed rozpoczêciem Wielkiego Postu. W ostatni± noc karnawa³u muzykanci z g³o¶nym zawodzeniem odk³adali instrumenty, a nastêpnie wychodzili z gospody ze schowanymi ju¿ przyborami do skrzyñ i futera³ów tworz±c orszak.
- T³usty czwartek – rozpoczyna³ ostatki, czyli ostatni tydzieñ karnawa³u. Okres od tego dnia nazywano czêsto miêsopustami poniewa¿ poprzedza³ Wielki Post i w tym czasie pozwalano sobie na jedzenie i picie do syta. Tradycyjnymi przysmakami w ten dzieñ s± p±czki oraz chrust (zwany równie¿ faworkami) ale dawniej zajadano siê w ten dzieñ tak¿e t³ustymi potrawami, uwa¿aj±c, ¿e kto ich nie zje, temu nie bêdzie sprzyjaæ szczê¶cie. S³odkie p±czki jakie dzi¶ znamy pojawi³y siê w Polsce dopiero w XVIII wieku, a wcze¶niej by³y one wyrabiane z chleba uformowanego w kulkê, wype³nionego s³onin±, a nastêpnie by³y sma¿one na g³êbokim t³uszczu.
- ¦ledzik zapusty – wypada³ w ostatni dzieñ karnawa³u, czyli we wtorek poprzedzaj±cy ¦rodê Popielcow±. W t± ostatni± noc karnawa³u, o pó³nocy przynoszono do karczm ¶ledzia nabitego na patyk lub przygotowany wcze¶niej gar ¿uru, które mia³y symbolizowaæ koniec zabaw oraz nadej¶cie Wielkiego Postu.
Serdecznie zapraszamy na „Zapusty na Zamku”, które odbêd± siê ju¿ jutro (17 lutego) o godz. 17.00 w Sali Rycerskiej Suskiego Zamku. Podczas wydarzenia wys³uchamy koncertu Justyny Tokarz i Roberta Paj±ka & Przyjació³, us³yszymy o zwyczajach ostatkowych oraz uroczy¶cie zamkniemy wystawê Szopek Bo¿onarodzeniowych wykonanych przez Józefa i Karola Lasików.
Wstêp wolny!
Zapraszamy!
Fot. Archiwum MMSB, Ok³adka z „Kurier literacko-naukowy” bezp³atny dodatek do Nru 25 „Ilustr. Kuryera codziennego” z dnia 25-go stycznia 1926 r. Rok. III, Nr. 4.