home → Zabytki

Najciekawsze zabytki Powiatu Suskiego

Zespó³ parkowo – zamkowy w Suchej Beskidzkiej
Zamek w Suchej Beskidzkiej jest najcenniejszym zabytkiem miasta i ca³ego regionu. Jego pocz±tki wi±¿± siê z osob± Kaspra Castiglione, krakowskiego z³otnika w³oskiego pochodzenia, który w 1554 r. kupi³ Such± od Stanis³awa S³upskiego, a dziesiêæ lat pó¼niej otrzyma³ polskie szlachectwo wraz z nazwiskiem „Suski”, przybranym w³a¶nie od nazwy tej miejscowo¶ci. To w³a¶nie Kasper Castiglione-Suski wzniós³ w Suchej murowany, piêtrowy dwór obronny, który pó³ wieku pó¼niej zosta³ w³±czony w po³udniowe skrzyd³o rozbudowanej przez Piotra Komorowskiego rezydencji.

Piotr Komorowski, przedstawiciel znanego, polskiego rodu, w którego w³adaniu znajdowa³a siê w XVI w. m.in. ca³a ¯ywiecczyzna, a od XVI/XVII w. tak¿e Sucha i okolice, wskutek rodzinnego podzia³u maj±tku, jaki mia³ miejsce ok. 1608 r., zosta³ jedynym posiadaczem kompleksu dóbr ziemskich, po³o¿onego na zachód od Skawy w dolinie rzeki Stryszawki i jej dop³ywów, nazywanego odt±d „pañstwem suskim”. Centrum administracyjnym tego dominium zosta³ zamek w Suchej, przekszta³cony przez Komorowskiego we wspania³± rezydencjê, wzorowan± na krakowskiej siedzibie polskich królów, dziêki czemu do dzisiaj zwany jest potocznie „Ma³ym Wawelem”. Kolejnej rozbudowy zamku dokona³a na pocz. XVIII w. Anna Konstancja Wielopolska 2º voto Ma³achowska. Z tego okresu pochodz± m.in. dwie zamkowe wie¿e: po³udniowo-wschodnia i po³udniowo-zachodnia.

Po Suskich, Komorowskich i Wielopolskich kolejnymi w³a¶cicielami zamku zostali Braniccy. W 1845 r. dobra suskie kupi³ Aleksander Branicki, z którego nazwiskiem wi±¿e siê zgromadzenie w zamkowych salach niezwykle cennej i bogatej kolekcji biblioteczno-muzealnej, systematycznie powiêkszanej a¿ do wybuchu II wojny ¶wiatowej, kiedy to ostatni prywatny w³a¶ciciel zamku, Juliusz Tarnowski (prawnuk A. Branickiego), wyjecha³ z okupowanego kraju. Niestety podczas zawieruchy wojennej znaczna czê¶æ zbiorów uleg³a zniszczeniu, a pozosta³a – rozproszeniu po ró¿nych archiwach i bibliotekach na terenie Polski.

W okresie Polski Ludowej zamek pe³ni³ ró¿ne funkcje, niestety czêsto zupe³nie nie zwi±zane z jego zabytkowym charakterem. W latach 70-tych i 80-tych XX w. rozpoczêto prace remontowe i konserwatorskie maj±ce przygotowaæ obiekt do planowanego za³o¿enia tu filii Pañstwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu. Gdy prace te zosta³y wstrzymane, a zamek nadal niszcza³, w 1996 r. w³adze miejskie Suchej Beskidzkiej podjê³y decyzjê o przejêciu zabytku. Od tej pory teren zamkowy ca³kowicie zmieni³ swe oblicze, a zakrojone na szerok± skalê prace remontowe sprawi³y, ¿e zarówno sama rezydencja, jak i jej otoczenie, odzyska³y dawny blask i s± obecnie centrum ¿ycia kulturalnego miasta. Dzi¶ na zamku maj± swa siedzibê takie instytucje, jak: Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, Miejski O¶rodek Kultury – Zamek wraz z galeri± i Wy¿sza Szko³a Turystyki i Ekologii, znajduje siê tu tak¿e hotel i stylowa restauracja.

Zamek zbudowany zosta³ z miejscowego kamienia ³amanego i z ceg³y. Jego trzy skrzyd³a otaczaj± prostok±tny dziedziniec. Najdalej wysuniêt± na wschód czê¶æ budowli, do¶æ wyra¼nie odrêbna stylistycznie od pozosta³ej czê¶ci kompleksu, z charakterystyczn±, ob³o¿on± od wschodu do wysoko¶ci drugiej kondygnacji ³amanym kamieniem wie¿± pó³nocno-wschodni±, stanowi pozosta³o¶æ po dworze obronnym Kaspra Suskiego z 2. po³. XVI w.  Skrzyd³o po³udniowe, dwupiêtrowe, zamykaj± od strony parku wie¿e dobudowane do zasadniczej bry³y w 1708 roku. Czwart± wie¿± w kompleksie, usytuowan±  w naro¿niku skrzyd³a zachodniego, równie¿ dwupiêtrowego, jest czworoboczna wie¿a zegarowa, do której przylega skrzyd³o pó³nocne, parterowe, nakryte dachem pulpitowym (znajduj±ce siê tu pomieszczenia mia³y charakter gospodarczy). Oba dwupiêtrowe skrzyd³a otwieraj± siê do dziedziñca piêknym dwukondygnacyjnym kru¿gankiem arkadowym, który pozostaje swoistym symbolem suskiego „Ma³ego Wawelu”.

W wie¿y zegarowej, na piêtrze, znajduje siê kaplica, któr± Piotr Komorowski po¶wiêci³ swojemu patronowi. Zachowa³y siê tutaj fragmenty oryginalnej polichromii z pocz±tku XVII wieku, przedstawiaj±cej, umieszczone w prostok±tnych obramieniach, sceny, przedstawiaj±ce tajemnice mszy ¶wiêtej wed³ug ¿ywota Pana Jezusa. Inny rodzaj dekoracji malarskiej kaplicy stanowi± dekoracyjne kwatery z motywem ornamentu kandelabrowego i girland owocowo-kwiatowych.



Park, ogród, otoczenie zamku
Przylegaj±cy do zamku od strony po³udniowej park zachowa³ do dzi¶, w wiêkszo¶ci nie zmienione, za³o¿enie z pierwszej po³owy XIX wieku, kiedy to nadano mu formê romantycznego parku krajobrazowego. G³ówny trakt komunikacyjny wytycza zewnêtrzna droga obiegaj±ca m.in. czê¶æ ogrodow± prowadzon± jeszcze do 1939 roku. Trakt ten prowadzi przez kamienny most arkadowy przerzucony nad nieckowatym, sztucznie utworzonym stawem.

Podczas spacerów po parku, na bocznych ¶cie¿kach, napotkaæ mo¿emy jeszcze kilka mniejszych kamiennych mostków. Z czê¶ci ogrodowej, podchodz±cej tarasami pod oran¿eriê i górê Jasieñ, mo¿na by³o przej¶æ do zamkowego sadu, który zajmowa³ pó³kowat± czê¶æ zbocza nad zamkiem.

Budynek oran¿erii powsta³, w dzisiejszym kszta³cie, w latach sze¶ædziesi±tych XIX w., a zaprojektowany zosta³ w stylu angielskiego neogotyku. Wcze¶niej by³a w tym miejscu oran¿eria wystawiona jeszcze na pocz±tku XVIII w. przez Annê Konstancjê Wielopolsk±, za czasów której rozbudowany z rozmachem ogród utrzymany by³ zgodnie z regu³ami obowi±zuj±cymi dla tego typu za³o¿eñ w dobie baroku. Jako ciekawostkê mo¿na potraktowaæ informacjê, ¿e owoce cytrusowe wyros³e w suskiej oran¿erii trafia³y w XVIII wieku na rynek krakowski, co przynosi³o Wielopolskim wymierny zysk. Jak wynika z dokumentów ros³o tu wówczas ponad 1200 drzewek (cytrynowych, pomarañczowych i figowych).



Zespó³ ko¶cielno – klasztorny w Suchej Beskidzkiej
W 1614 roku zakoñczona zosta³a budowa ko¶cio³a ufundowanego przez w³a¶ciciela dóbr suskich Piotra Komorowskiego. Po konsekracji ¶wi±tyni (1624) fundator osadzi³ tutaj kanoników regularnych lateraneñskich z ko¶cio³a Bo¿ego Cia³a w Kazimierzu, obecnie dzielnicy Krakowa. W latach 1624-1630 wybudowany zosta³ klasztor (obecna plebania) i zespó³ siedmiu kaplic. Czê¶æ placu ograniczonego rozmieszczonymi symetrycznie kaplicami wydzielono na cmentarz (na dzisiejsze miejsce przeniesiono go w 1836).

Ca³o¶æ za³o¿enia opasana zosta³a kamiennym murem z ma³ymi basztami, strzelnicami i bramami. Ta pierwotna XVII-wieczna kompozycja zespo³u ko¶cielno-klasztornego zachowa³a siê w du¿ej czê¶ci do dzisiaj. Stary ko¶ció³ jest niewielk±, jednonawow± budowl±, w ogólnej bryle o tradycjach gotyckich, w szczegó³ach renesansow± i barokow±. Przy prezbiterium, od strony po³udniowej, pomieszczona zosta³a niewielka zakrystia, a ok. po³. XVII w., od strony pó³nocnej dobudowano kaplicê. Z nieco pó¼niejszego okresu pochodz±: pó³okr±g³a dobudówka, w której umieszczono schody na chór i o¶mioboczna, kryta blach±, wie¿yczka na sygnaturkê. Budowla spiêta jest na zewn±trz szkarpami. Na jednej z nich, usytuowanej na ¶rodku ¶ciany zachodniej, umieszczony jest zdobiony ornamentem kartusz z herbem Korczak Komorowskich. Warto zwróciæ uwagê na inne zachowane elementy z najstarszego wystroju ko¶cio³a. Nale¿± do nich m.in. fragmenty polichromii i malowid³o przedstawiaj±ce Wniebowziêcie Marii Matki Bo¿ej umieszczone na sklepieniu prezbiterium oraz fryz sgraffitowy na jego ¶cianach. Pod prezbiterium znajduje siê krypta grobowa Komorowskich. Z zachowanego do dzi¶ wyposa¿enia wnêtrza uwagê zwraca chór muzyczny wsparty na czterech kolumnach joñskich (XVII w.) oraz o³tarze, g³ówny i sze¶æ bocznych, pó¼nobarokowe i rokokowe pozosta³e z bogatego wystroju w jaki uposa¿yli ko¶ció³ Wielopolscy, kolejni, po Komorowskich, w³a¶ciciele dóbr suskich. W obej¶ciu po po³udniowej stronie ko¶cio³a umieszczono pochodz±ce ze ¶wi±tyni, XVII-wieczne kamienne p³yty nagrobne Miko³aja Komorowskiego (brata fundatora) i Zofii Wojtalowskiej. Ko¶ció³ z budynkiem klasztoru po³±czony jest arkadowym przej¶ciem, na którego zewnêtrznej, pó³nocnej ¶cianie zachowa³y siê dwie renesansowe, majolikowe tafle. Klasztor (obecnie plebania) jest prostok±tn±, piêtrow±, podpiwniczon±, kamienn± budowl± nakryt± wysokim, czterospadowym dachem.

G³ówne wej¶cie do budynku (wcze¶niej by³a tu furta klasztorna) prowadzi do centralnie usytuowanej sieni, z której klatk± schodow± mo¿na dostaæ siê na pierwsze piêtro, gdzie w kilku pomieszczeniach zachowa³y siê belkowane pu³apy. O pó¼norenesansowej architekturze budynku przypominaj± skromne kamienne profile obramieñ drzwi i okien oraz czê¶ciowo zachowany, kilkukrotnie przerabiany balkon na elewacji po³udniowej. Z pierwotnego za³o¿enia dotrwa³y do dzisiaj trzy kaplice, z których uwagê przyci±ga zw³aszcza ta zmodernizowana w 1818 roku. Wtedy to pó¼norenesansowa kaplica zosta³a nadbudowana o górn±, drewnian± czê¶æ i zaczê³a pe³niæ rolê dzwonnicy.

W dolnej, kamiennej czê¶ci kaplicy pomieszczona zosta³a krypta grobowa rodziny Wielopolskich i Branickich. Stary ko¶ció³ oraz przyko¶cielne kaplice zosta³y w ostatnich latach gruntownie odrestaurowane staraniem ks. proboszcza Stanis³awa Bogacza.
 

Nowy ko¶ció³, którego bry³a dominuje teraz nad ca³ym zespo³em, powsta³ w latach 1897 -1908 i po³±czony zosta³ pó¼niej parterow± przewi±zk±, w której wydzielono miejsce na zakrystiê, z historyczn± czê¶ci± zespo³u. Ciê¿ar budowy nowej ¶wi±tyni, jak równie¿ utrzymania obu ko¶cio³ów, wziê³a na siebie rodzina Branickich. Suski ko¶ció³ jest jedn± z najciekawszych realizacji wybitnego twórcy Teodora Talowskiego. Konstrukcja wzniesiona w charakterystycznym, autorskim stylu “malowniczego eklektyzmu”, nawi±zuje do monumentalnej, ¶redniowiecznej architektury wykorzystuj±c elementy zarówno gotyckie jak i romañskie.



Drewniany Ko¶ció³ w Lachowicach
Zabytek ten, po³o¿ony na uboczu g³ównych dróg w niewielkiej ¶ródgórskiej wsi Lachowice, jest rzadko odwiedzany przez turystów przemierzaj±cych szlaki Podbabiogórza. Tymczasem jest to jeden z najciekawszych przyk³adów sakralnej architektury drewnianej na po³udniu Polski.

Ko¶ció³ pw. ¶w.¶w. Aposto³ów Piotra i Paw³a zosta³ wybudowany w latach 1789-1791 na miejscu wcze¶niejszej kaplicy cmentarnej. Na teren ko¶cielny prowadz± trzy bramki o ostros³upowych dachach wpisane w ogrodzenie z belek. Sama ¶wi±tynia jest budowl± konstrukcji zrêbowej, orientowan±, jednonawow±, z dobudowan± do nawy wie¿± o pochy³ych ¶cianach i nakryt± cebulastym he³mem z izbic± w czê¶ci górnej. Wokó³ ko¶cio³a znajduj± siê charakterystyczne soboty wsparte na s³upach, otwarte na zewn±trz, w których mo¿na obejrzeæ malowane stacje Drogi Krzy¿owej z 1846 r., dzie³o ¿ywieckiego artysty Antoniego Krz±stkiewicza. Prezbiterium i nawa, soboty, a nawet ogrodzenie i bramki s± jednolicie pokryte gontem, co dodaje ca³emu kompleksowi szczególnego uroku.



Ko¶ció³ w £êtowni
Obecna ¶wi±tynia pod wezwaniem ¶wiêtych Szymona i Judy zosta³a wzniesiona w latach 1760-65 na miejscu dwóch wcze¶niejszych z XV i XVI w. Drewniany ko¶ció³ konstrukcji zrêbowej (jedna z najwiêkszych tego typu ¶wi±tyñ na Podkarpaciu) jest budowl± jednonawow±, z dwoma bocznymi kaplicami i masywn±, czworo¶cienn± wie¿± konstrukcji s³upowej, zwieñczon± baniastym he³mem z kilkustopniow± latarni±. Przy wie¿y dobudowano soboty.

Wyposa¿enie wnêtrza barokowo-rokokowe. W przegrodzonym od nawy XVIII-wieczn± pó¼nobarokow± balustrad± prezbiterium znajduje siê rokokowy o³tarz g³ówny, w którym umieszczono XVIII-wieczny obraz ¶wiêtych Szymona i Judy – patronów ko¶cio³a. Na uwagê zas³uguj± równie¿ pozosta³e o³tarze: dwa boczne z obrazami przedstawiaj±cymi ¶w. Walentego (2. po³. XVII w.) i Matkê Bo¿± z Dzieci±tkiem (XVIII w.) oraz dwa w kaplicach. Bardzo ciekawym elementem o³tarzy w ko¶ciele w £êtowni s± antepedia ozdobione przedstawieniami scen mêczeñstwa ¦wiêtych. Na belce têczowej, pomiêdzy prezbiterium i naw±, znajduje siê krucyfiks w otoczeniu barokowych figur, przedstawiaj±cych Matkê Bo¿±, ¶w. Mariê Magdalenê i ¶w. Jana Ewangelistê. Interesuj±ca jest równie¿ ciekawa rokokowa polichromia o motywach ro¶linno-architektonicznych, pokrywaj±ca ¶ciany, na których mo¿na tak¿e obejrzeæ stacje drogi krzy¿owej z XVIII w. Zwiedzaj±c ko¶ció³ warto te¿ przyjrzeæ siê rokokowym ambonie i chrzcielnicy oraz barokowym organom



Ko¶ció³ w Makowie Podhalañskim
Ko¶ció³ parafialny pw. Przemienienia Pañskiego swój obecny wygl±d zawdziêcza przebudowie dokonanej w latach 1828-1833. Budowla o korpusie trzynawowym, halowym jest utrzymana w stylu pó¼noklacystycznym. Jedynie opiête z zewn±trz szkarpami prezbiterium oraz kaplica, bêd±ce pozosta³o¶ciami po dawnej ¶wi±tyni, s± barokowe. Nawy boczne oddzielaj± od nawy g³ównej arkady, sklepienie ko¶cio³a ma konstrukcjê ¿agielkow±.

W wie¿y zegarowej, nakrytej he³mem z 1891 r., znajduj± siê dwa dzwony z 1547 i 1663 r. Frontowa fasada ko¶cio³a jest ozdobiona szerokim ryzalitem, zakoñczonym trójk±tnym frontonem.
Usytuowana na zboczu Makowskiej Góry, dominuj±ca nad miastem ¶wi±tynia, jest miejscem otoczonym szczególn± czci± zarówno przez miejscow± ludno¶æ, jak i liczne rzesze pielgrzymów. W o³tarzu g³ównym znajduje siê tu bowiem XVI-wieczny ³askami s³yn±cy obraz Matki Bo¿ej Opiekunki Rodzin. Po¶wiêcenie obrazu mia³o miejsce w 1602 r., a jeszcze z tego samego stulecia pochodz± pierwsze wzmianki o ³askach otrzymanych za przyczyn± Matki Bo¿ej Makowskiej. 10.06.1979 r. podczas swojej pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny, Ojciec ¦wiêty Jan Pawe³ II dokona³ uroczystej koronacji obrazu w czasie Mszy ¦wiêtej na krakowskich B³oniach.



Ko¶ció³ w Bieñkówce
Budowê ko¶cio³a pod wezwaniem Trójcy ¦wiêtej w Bieñkówce rozpoczêto w 1793 r., kiedy to we wsi zosta³a utworzona samodzielna parafia. Jest on kamienn± budowl± barokow± z masywn± czworo¶cienn± wie¿± na przed³u¿eniu nawy. W o³tarzu g³ównym zwraca uwagê ³askami s³yn±cy wizerunek Matki Bo¿ej Bieñkowskiej nieznanego pochodzenia.

Funkcjê jego zas³ony pe³ni pochodz±cy z koñca XIX w. obraz Trójcy ¦wiêtej pêdzla o¶wiêcimskiego malarza Jana Stankiewicza. Warto zwróciæ równie¿ uwagê na rokokowe o³tarze boczne, pó¼nobarokow± ambonê oraz dwie kamienne kropielnice. W latach 80-tych ubieg³ego stulecia ko¶ció³ zosta³ odnowiony, wtedy to m.in. odtworzono dawne ogrodzenie ko¶cio³a, z tego okresu pochodz± tak¿e nowe witra¿e, dzie³o Mirona Norwicza.


 

Ko¶ció³ w Sidzinie
Obecny, murowany ko¶ció³ parafialny pod wezwaniem ¶w. Miko³aja powsta³ w latach 1815-1825. Sidziñska ¶wi±tynia zosta³a wzniesiona w tzw. stylu józefiñskim, podobnie jak ko¶ció³ w pobliskim Osielcu. Jest ona budowl± jednonawow± z pó³koli¶cie zamkniêtym prezbiterium i szersz±, trójprzês³ow± naw±. Do prezbiterium dobudowano zakrystiê i skarbczyk, za¶ do nawy kruchtê i wie¿ê frontow±.

Niew±tpliwie najciekawszym zabytkiem sidziñskiego ko¶cio³a jest umieszczony w lewym bocznym o³tarzu ³askami s³yn±cy obraz Matki Bo¿ej z Dzieci±tkiem. Malowany na desce z drzewa cedrowego (farba olejna, tempera) wizerunek pochodzi najpó¼niej z XV w. i od wielu lat jest otoczony kultem mieszkañców.


 

Ko¶ció³ w Zawoi
Budowê ko¶cio³a parafialnego pod wezwaniem ¶w. Klemensa na tzw. Jastrzêbiej Polanie (obecnie Zawoja Centrum) rozpoczêto w latach 1757-1759, jednak od tamtej pory by³ on wielokrotnie remontowany i odnawiany. Najwiêksza przebudowa, podczas której ko¶ció³ zosta³ powiêkszony, mia³a miejsce w latach 80. XIX w. i obecny kszta³t ¶wi±tyni pochodzi w³a¶nie z tego okresu.

Jest to ko¶ció³ drewniany, szalowany, na przed³u¿eniu nawy dobudowano charakterystyczn± wie¿ê. We wnêtrzu zwraca uwagê interesuj±ca polichromia oraz drewniane o³tarze. Te ostatnie nawi±zuj± swoim stylem do ludowego baroku. Warto tak¿e obejrzeæ kamienn± chrzcielnicê barokow±.

 

Ko¶ció³ w Osielcu
Ko¶ció³ parafialny pod wezwaniem ¶wiêtych Filipa i Jakuba zosta³ wzniesiony w latach 1838-1855. Ta murowana, jednonawowa ¶wi±tynia z zamkniêtym prost± ¶cian± prezbiterium oraz charakterystyczn± wie¿± jest interesuj±cym przyk³adem stylu neoklasycystycznego, tzw. józefiñskiego w architekturze. We wnêtrzu zwraca uwagê klasycystyczny o³tarz g³ówny, dzie³o stolarza z miejscowo¶ci Waksmund na Podhalu, tzw. Cesarza.


 

Skansen w Sidzinie
Sidziñski skansen, bêd±cy przez wiele lat fili± Orawskiego Parku Etnograficznego w Zubrzycy Górnej, a od 2009 r. pozostaj±cy w³asno¶ci± Gminy Bystra-Sidzina, znajduje siê w przysió³ku Biñkówka. Pocz±tki skansenu datuj± siê na 1963 r. Wtedy to oddano do zwiedzania pierwszy obiekt, jakim by³a zabytkowa cha³upa Banasików z 1809 r., przeniesiona tu z Sidzinki Ma³ej.

Z biegiem czasu skansen powiêksza³ siê o kolejne zabytki. Obecnie mo¿na w nim obejrzeæ – obok cha³upy Banasików – tak¿e cha³upê Anny Kozio³ ze Spytkowic z 1901 r., cha³upê wójta Maja z Sidziny z 2. po³. XVIII w., cha³upê Ga³ki z Bystrej z koñca XIX w., tzw. „górkê” czyli spichlerz z 1897 r., m³yn wodny, XIX-wieczn± ku¼niê z Sidziny Górnej, a tak¿e dzwonnicê loretañsk± z 1937 r. z Sidziny Wielkiej Polany. Najcenniejszym obiektem zespo³u pozostaje cha³upa Banasików. Jest to budynek zrêbowy, kryty gontowym dachem, posadzony na wysokiej podmurówce kamiennej, podpiwniczony. Wewn±trz cha³upy, sk³adaj±cej siê tradycyjnie z izby czarnej (zwanej te¿ piekarni±) i izby bia³ej (¶wietnicy), komory, sieni oraz tzw. „wyski”, pomieszczenia usytuowanego na strychu, pe³ni±cego funkcjê spichlerza, mo¿na obejrzeæ XIX-wieczne wyposa¿enie i sprzêt gospodarski, a tak¿e zbiór obrazów malowanych na szkle.


 

Dwór na Wysokiej
Pocz±tki wsi Wysoka ³±czone s± z kolonizacj± prowadzon± przez ród Jordanów z Zakliczyna. Jednak pierwsza zachowana wzmianka o wsi pochodzi z roku 1581, kiedy to Wysoka nale¿a³a ju¿ do rodu Zebrzydowskich, z którymi to w³a¶nie wi±zaæ mo¿emy powstanie wysockiego dworu. Kolejnymi jego w³a¶cicielami byli: Sierakowscy, Stadniccy, Larischowie, Borowscy (Wê¿ykowie).

Wysocki dwór, wzniesiony na planie prostok±ta, jest piêtrowym, podpiwniczonym budynkiem, murowanym z kamienia ³amanego i ceg³y, potynkowanym, wzmocnionym w naro¿nikach szkarpami. Nakryty jest wysokim, czterospadowym dachem. Wej¶cie do budynku, prowadz±ce do obszernej sieni, umieszczone jest w ¶rodkowej czê¶ci elewacji frontowej. Z sieni, wej¶cia, ujête kamiennymi obramieniami, daj± dostêp do kuchni (po prawej) i salonu (po lewej). Rytm okien piêtra, na które prowadz± ³amane schody drewniane, wskazuje, ¿e od pocz±tku by³y tam po obu stronach sieni po dwa pokoje w amfiladzie. Sieñ i salon parteru, podobnie jak i g³êbokie, obszerne piwnice nakrywaj± sklepienia kolebkowe z lunetami. Piêtro przykrywa belkowany strop.

Pierwotnie budynek pe³ni³ funkcjê dworu obronnego. Przeprowadzona pod koniec XVIII w. przebudowa nada³a mu charakter szlacheckiej rezydencji mieszkalnej. W otoczeniu zachowa³y siê czytelne do dzisiaj za³o¿enia zieleni: ogrodu, parku krajobrazowego i tzw. zwierzyñca (las w przed³u¿eniu ogrodu dworskiego). Tworz± one wraz z samym dworem zespó³ o unikatowych warto¶ciach historycznych, architektonicznych i krajobrazowych.


 

Skansen im. Józefa ¯aka w Zawoi
Przy granicy Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoi Markowe Rówienki, na polanie, z której roztacza siê piêkny widok na Babi± Górê, znajduje siê niewielki skansen budownictwa regionalnego, powsta³y w 1973 r. z inicjatywy Józefa ¯aka, d³ugoletniego zas³u¿onego Prezesa Oddzia³u „Ziemi Babiogórskiej” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Suchej Beskidzkiej. Skansen, do dzi¶ pozostaj±cy w³asno¶ci± PTTK, nosi imiê swojego za³o¿yciela. Od czerwca 2020 r. bezpo¶redni± opiekê nad placówk± pe³ni Babiogórskie Centrum Kultury im. dr U. Janickiej-Krzywdy w Zawoi. Skansen tworz± obecnie: trzy budynki mieszkalne, ku¼nia, kapliczka i wolno stoj±cy spichlerz z piwniczk± oraz kapliczka z figura Matki Bo¿ej.

Najcenniejszym obiektem jest najstarsza, kurna cha³upa Franciszka Stopiaka z l. 1802-1815, przeniesiona do skansenu z innej czê¶ci Zawoi.

Dom zbudowany zosta³ ze ¶wierkowych i jod³owych bierwion, postawionych na niskiej podmurówce, w której umieszczone jest zej¶cie do piwnicy znajduj±cej siê pod domem. Ca³o¶æ nakrywa dwuspadowy gontowy dach. Wewn±trz, centralnie umieszczone, otwarte na przestrza³ boisko, dzieli ca³o¶æ na dwie czê¶ci: mieszkaln±, w sk³ad której wchodz± – izba czarna, izba bia³a i komora, oraz czê¶æ gospodarcz± – stajniê. T± ostatni± zamieniono na salê wystawow±, w której zgromadzono interesuj±c± kolekcjê oleodruków o tematyce religijnej. Natomiast w pomieszczeniach czê¶ci mieszkalnej urz±dzono ekspozycjê etnograficzn±, sk³adaj±c± siê g³ównie ze sprzêtu gospodarstwa domowego.
W pochodz±cej z prze³omu XIX i XX w. cha³upie Franciszka Kudzi, która do dzisiaj stoi w swoim pierwotnym miejscu, mo¿na obejrzeæ ekspozycjê po¶wiêcon± historii turystyki górskiej, g³ównie dziejom przewodnictwa górskiego w polskiej czê¶ci Karpat (O¶rodek Kultury Turystyki Górskiej).

Najm³odszy budynek mieszkalny w skansenie, cha³upa Stefana Gancarczyka z 1906 r., zosta³a w obecne miejsce przeniesiona z najbli¿szego s±siedztwa. Pe³ni ona rolê u¿ytkow± – wewn±trz znajduje siê niewielka sala konferencyjna oraz pokoje, które mog± byæ wykorzystywane w celach noclegowych.

 



      Zabytki - 1
      Zabytki - 2
      Zabytki - 3
      Zabytki - 4
      Zabytki - 5
      Zabytki - 6
      Zabytki - 7
      Zabytki - 8
      Zabytki - 9
      Zabytki - 10
      Zabytki - 11
      Zabytki - 12
      Zabytki - 13
      Zabytki - 14
      Zabytki - 15
      Zabytki - 16
      Zabytki - 17
      Zabytki - 18
      Zabytki - 19
      Zabytki - 20
      Zabytki - 21
      Zabytki - 22
      Zabytki - 23
      Zabytki - 24
      Zabytki - 25
      Zabytki - 26
      Zabytki - 27
      Zabytki - 28


    Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej
    ul. Zamkowa 1
    34-200 Sucha Beskidzka

    tel. + 48 33 874 26 05
    fax: + 48 33 874 26 05
    Zobacz nas na: