Pierwszy kustosz Biblioteki Branickich

141 lat temu, 19-go listopada 1881 roku, zmarł Franciszek Kandyd Nowakowski. Był polskim bibliotekarzem, historykiem, pisarzem oraz pedagogiem.

Poślubił Eufrozynę Dobrską (nauczycielkę dzieci poety Zygmunta Krasińskiego), z którą zamieszkał w Suchej, w domu wybudowanym dla nich w pobliżu zamku przez Elżbietę Krasińską z Branickich - siostrę Aleksandra Branickiego. Obecnie budynek ten stanowi siedzibę Nadleśnictwa Sucha Beskidzka.

Przez dwadzieścia sześć lat Franciszek Kandyd Nowakowski związany był z rodziną Branickich. Od 1855 roku pracował u nich jako wychowawca i nauczyciel w ich posiadłości w Stawiszczach, natomiast od 1866 roku aż do śmierci piastował stanowisko kustosza biblioteki Branickich w Suchej, która znajdowała się w parterowych pomieszczeniach zamku. To on opracowywał m.in. zbiory Andrzeja Edwarda Koźmiana (nabyte przez hr Aleksandra Branickiego w 1852 roku), kolekcje grafiki pozyskaną od Józefa Ignacego Kraszewskiego w 1869 roku, a także pozycje z biblioteki Karola Łaskiego (zakupione w 1876 roku).

W latach 1863-1864, uczestniczył w ekspedycji Aleksandra Branickiego do Nubii i Egiptu, podczas której powierzono mu gromadzenie i opracowywanie eksponatów archeologicznych oraz  przyrodniczych. Z wyprawy przywiózł również księgi w języku arabskim, perskim i hebrajskim, które zapoczątkowały jego kolekcję elementarzy i wydawnictw pedagogicznych.

Jako członek Zarządu Przyjaciół Oświaty, jeden z uczestników Towarzystwa Pedagogicznego w Krakowie (od 1870 r.), wiceprezes w Radzie Szkolnej Okręgu Wadowickiego w Galicji oraz jako członek protektor w Towarzystwie Bursy w Krakowie był aktywnie zaangażowany w działalność oświatową.

Fot. 1. Klepsydra informująca o zgonie i ceremonii pogrzebowej Franciszka Kandyda Nowakowskiego (źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa „Polona”)

Fot. 2. Nagrobek Franciszka Kandyda Nowakowskiego na cmentarzu parafialnym w Suchej Beskidzkiej (źródło: Archiwum MMSB)

Fot. 3. Budynek Nadleśnictwa Sucha Beskidzka, www.sucha.katowice.lasy.gov.pl/nadlesnictwo (dostęp z dnia 17.11.2022 r.)