PROF. WALERY GOETL: OSOBOWOŚĆ NAUKI I SUCHEJ BESKIDZKIEJ

Pochodzący z Suchej Beskidzkiej prof.  Walery Goetel to jedna z największych polskich osobowości świata nauk. Był wybitnym geologiem oraz paleontologiem, a jako miłośnik Tatr i kultury góralskiej członkiem Towarzystwa Tatrzańskiego oraz redaktorem naczelnym rocznika „Wierchy”. Profesor, jako prodziekan, a następnie dziekan, oraz rektor związany był z Wydziałem Górniczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Od czerwca ubiegłego roku w Muzeum Miejskim Suchej Beskidzkiej można było oglądać wystawę przygotowaną w ramach obchodów Roku prof. Walerego Goetla w Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Przedstawiała liczne pamiątki i artefakty przywiezione przez profesora z wypraw do Afryki i Azji oraz wykonane podczas tych ekspedycji fotografie oraz współczesne zdjęcia autorstwa Piotra Chrząstowskiego, który wzorem dziadka jest z zamiłowania podróżnikiem. Dzięki temu ekspozycja stanowiła swoiste zestawienie lat dwudziestych ubiegłego wieku z czasami dzisiejszymi.

W dniu 134 urodzin Walerego Goetla nastąpił finisaż wystawy, a wydarzenie uświetniła konferencja naukowa „Góry: podróże, badania, interpretacje. Prof. Walery Goetel – osobowość nauki i Suchej Beskidzkiej”, nad którą patronat honorowy objęli Burmistrz Miasta Sucha Beskidzka Stanisław Lichosyt, Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie prof. dr. hab. inż. Jerzy Lis oraz Starosta Suski Józef Bałos. Wśród zaproszonych gości był Konsul Generalny Węgier w Krakowie dr Tibor Gerencsér oraz delegacja Akademii Górniczo-Hutniczej z dr inż. Jerzym Kickim na czele, który w wygłoszonym referacie przybliżył inicjatywy i przedsięwzięcia podjęte w ramach obchodów roku Walerego Goetla. Wśród nich było między innymi wykonanie na jednym z akademików na miasteczku studenckim w Krakowie dużego muralu upamiętniającego tę wybitną osobowość świata nauki. Dr. Wiesław Wójcik, długoletni redaktor naczelny „Wierchów” omówił działalność Walerego Goetla na łamach tego rocznika, a dyrektor Babiogórskiego Parku Narodowego opowiedział jak urzeczywistniła się idea ochrony przyrody ponad granicami państw.  Niezwykle ciekawy wykład wygłosił również prof. dr. hab. Paweł Valde-Nowak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a poświecił go tematyce prac związanych z badaniem najstarszego osadnictwa na Orawie, Podhalu i w Pieninach. Natomiast dyrektor Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej Andrzej Peć wygłosił wykład „Suskie zainteresowania górami od Aleksandra Branickiego do Muzeum Suchej Beskidzkiej” oraz w imieniu nieobecnego prof. dr hab. Tadeusza Palecznego z Instytutu Studiów Międzykulturowych Uniwersytetu Jagiellońskiego odczytał prelekcję „Eko-kulturowe podłoże Podbabiogórza”. Konferencję swoją osobą zaszczyciła także Jadwiga Chrząstowska, wnuczka Walerego Goetla, przybliżając fragment pierwszej części pamiętnika swojego dziadka. Niestety kolejne nie zdążyły powstać z uwagi na śmierć profesora. Na zakończenie konferencji naczelnik Wydziału Promocji, Kultury, Sportu i Funduszy Starostwa Powiatowego w Suchej Beskidzkiej Janusz Kociołek opowiedział o pracach zmierzających do upamiętnienia osoby Walerego Goetla poprzez wykonanie na jego cześć pomnika dofinansowanego  ze środków programu własnego Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pn. Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej – 2023 pochodzących z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Zostanie on usytuowany przy budynku Zespołu Szkół na ul. Kościelnej, którego patronem jest właśnie pochodzący z Suchej Beskidzkiej wybitny naukowiec.  

Uczestnicy konferencji mieli również możliwość zwiedzenia wystawy czasowej „Suskie zainteresowania górami”. Na eskpozycji zaprezentowano wybrane zabytki, artefakty, publikacje, dokumenty (m. in. protokoły Oddziału Babiogórskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Dyplom Towarzystwa Tatrzańskiego potwierdzający przyjęcie Aleksandra Branickiego w poczet członków dożywotnich), laski podróżne/górskie z blaszkami/nabijkami z pierwszej połowy XX w.,  mapy, wybrane numery  „Wierchów”, „Taternika” i „Ludu” ze zbiorów Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej oraz lokalnych kolekcjonerów, związane z tematyką górską  oraz działalnością wybitnych członków Towarzystwa Tatrzańskiego pochodzących z Suchej Beskidzkiej: prof. Walerego Goetla, Ferdynanda Goetla (brat Walerego) i ks. Jana Humpoli.  Niezwykle ciekawym, a zarazem unikalnym eksponatem jest neolityczny wiór wykonany z piaskowca kwarcytowego znaleziony przypadkowo w trakcie wycieczki na Babią Górę na Przełęczy Brona.

Wojciech Ciomborowski

Fot. W. Ciomborowski, uczniowie Zespołu Szkół im. W. Witosa w Suchej Beskidzkiej (Marcelina Łuczak, Kamil Olszówka oraz Paweł Tempka).